Từ lâu, người ta đã xem trà hoa cúc như một loại thảo dược giúp giảm viêm và nhiễm trùng. Nhưng bạn có biết toàn bộ lợi ích cũng như lý do vì sao loài hoa này lại phổ biến trong các thành phần thuốc như vậy không? Hãy cùng mình tìm hiểu nhé!
Tên thông thường: Cúc hoa
Các tên gọi khác: Cam cúc hoa, hoàng cúc
Tên khoa học: Chrysanthemum sinense Sabine
Họ: Cúc (Asteraceae)
Tổng quan
Tìm hiểu chung về hoa cúc
Hoa cúc hay cúc hoa có thể được thu hoạch từ cây cúc hoa trắng hoặc cây cúc hoa vàng.
Cây cúc hoa trắng (Chrysanthemum sinense) là một cây sống hai năm hay sống dai, thân mọc thẳng đứng, có thể cao 0,5 – 1,4m, toàn thân có lông trắng mềm. Lá mọc so le, cuống dài 1 – 2,5cm, có lông trắng, phiến lá hình trứng hay hơi thuôn hai đầu tù. Cụm hoa hình đầu, màu trắng hay hơi tía ở phía ngoài, vàng ở giữa, mọc ở đầu cành hay kẽ lá.
Cây cúc hoa vàng (Chrysanthemum indicum) là một cây mọc thẳng đứng, cao chừng 90cm. Phiến lá hình 3 cạnh tròn, thùy xẻ sâu. Cụm hoa hình cầu, đường kính nhỏ hơn loài có hoa trắng, thường chỉ độ 1 – 1,5cm. Hoa trong và ngoài đều màu vàng.
Ngoài ra, chúng cũng có nhiều loại khác như dã cúc, kim cúc, cúc riềng vàng…
Bộ phận dùng của hoa cúc
Cây cúc hoa được trồng nhiều ở nước ta để lấy hoa làm thuốc hay ướp chè, nấu rượu. Hoa sau khi thu hái được phơi hay sấy khô.
Tác dụng, công dụng
Tác dụng của hoa cúc trong y học dân gian
Theo tài liệu cổ, hoa cúc trắng có vị ngọt, đắng, tính hơi hàn, trong khi đó, hoa cúc vàng có vị đắng cay, tính ôn, vào 3 kinh phế, can và thận. Hiện nay, loại dược liệu này được dùng trong dân gian để làm thuốc chữa các chứng nhức đầu, đau mắt, chảy nước mắt, cao huyết áp, sốt.
Ngoài ra, loài hoa này còn được dùng để ướp chè hay ngâm rượu uống.
Tác dụng của hoa cúc trong y học hiện đại
Ngoài việc dùng để trang trí, hoa cúc còn là một nguồn cung cấp dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất tốt. Theo Health Benefits Times, tiêu thụ 51 gram hoa cúc sẽ cung cấp 0,481 mg mangan, 17 mg sắt, 0,07 mg đồng, 0,09 mg vitamin B6, 48 mg vitamin A, 289 mg kali và 60 mg canxi.
Bên cạnh đó, loài hoa này có chứa nhiều thành phần hoạt tính có lợi như tinh dầu, tannin, chất nhầy, flavonoid, chất đắng, axit hữu cơ, chất nhựa và inulin,… Những thành phần hoạt tính này được tìm thấy ở tất cả các bộ phận của cây và có nhiều công dụng đối với sức khoẻ.
Dưới đây là một số công dụng của hoa cúc đối với sức khoẻ:
- Làm thuốc trị đau đầu, viêm mũi
Từ lâu, hoa cúc đã được sử dụng để làm thuốc. Một chuyên gia về thảo mộc thế kỷ XVI đã khuyên dùng loại hoa này để điều trị viêm mũi và chứng đau nửa đầu.
- Làm nước tonic trị bệnh
Loài hoa này còn có thể dùng làm nước tonic, có tác dụng lọc máu, chữa sốt, ho và viêm màng phổi, viêm đường sinh sản và chứng sưng tức ngực. Đồng thời, chúng còn giúp kích thích hệ tiêu hóa, gan, túi mật và thận.
- Trị các bệnh về hô hấp
Do có tác dụng chống viêm, bông cúc được dùng như phương thuốc thảo dược trị bệnh cảm cúm thông thường, viêm phế quản và viêm đường hô hấp trên,…
- Trị các bệnh về tiêu hóa
Vào thời xưa, vua Henry VIII của nước Anh đã ăn rất nhiều loại dược liệu này để trị bệnh loét dạ dày. Loại hoa này còn có tác dụng kích thích hệ tiêu hóa, giúp giảm cơn thèm ăn và điều trị các bệnh về đường tiêu hóa như chứng viêm dạ dày, tiêu chảy, rối loạn chức năng gan, túi mật, táo bón nhẹ.
- Cải thiện một số bệnh phụ khoa
Hoa cúc có thể điều trị các triệu chứng khi hành kinh, đặc biệt là tình trạng chảy máu nhiều khi hành kinh. Ngoài ra, loài hoa này cũng thường được dùng để điều trị viêm bàng quang và các chứng viêm đường niệu.
- Thuốc trị bệnh gout
Người ta còn dùng bông cúc như một liều thuốc tự nhiên để trị viêm da do dị ứng, bệnh gout (bệnh gút) và các bệnh thấp khớp mãn tính.
- Giảm viêm, trị mụn
Bên cạnh những công dụng của hoa cúc được nêu ở trên, chúng ta phải kể đến tác dụng giúp các vết thương nhỏ lành nhanh chóng và làm giảm các cơn đau nhức, vết sưng tấy hay bầm tím.
Rượu chiết xuất từ bông cúc có tác dụng trị mụn trứng cá, làm sạch miệng hay dùng như một loại nước súc miệng thảo dược trị chứng đau họng và viêm miệng. Bạn cũng có thể nhai lá hoa cúc tươi để giảm triệu chứng loét miệng.
Cách dùng, liều dùng
Liều dùng và các bài thuốc có chứa hoa cúc
Hoa cúc được dùng với liều 9 – 15g dưới dạng thuốc sắc, dùng riêng hay phối hợp với các vị thuốc khác. Dùng ngoài rửa, đắp mụn nhọt.
Một số đơn thuốc có chứa bông cúc:
- Tang cúc ẩm chữa ho và sốt, cảm mạo: Tang diệp, cúc hoa, mỗi vị 6g. Liên kiều, bạc hà, cam thảo, cát cánh, mỗi vị 4g, nước 600ml. Sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày.
- Cúc hoa trà điều tán chữa chóng mặt, hoa mắt, mắt đỏ, mũi tắc: Cúc hoa, xuyên khung, kinh giới, bạc hà, phòng phong, khương hoạt, hương phụ, cam thảo, bạch chỉ, tế tân, khương tàm. Các vị bằng nhau, trộn đều, tán nhỏ. Sau bữa ăn, dùng nước chè chiêu thuốc, mỗi lần 4 – 6g bột này.
Sử dụng hoa cúc trong đời sống
Thông thường, hoa cúc được sử dụng để làm trà hoa cúc, thức uống thanh tao và mang lại nhiều lợi ích cho sức khoẻ. Có nhiều cách làm trà hoa cúc với những nguyên liệu khác nhau như mật ong, cam thảo, atiso,…
Một trong số đó, cách pha trà hoa cúc đơn giản nhất là dùng hai muỗng hoa cúc khô cho vào một tách nước nóng, ngâm khoảng 10 phút, sau đó vớt ra. Thế là bạn đã có một tách trà thơm ngon. Bạn nên uống 3 tách nhỏ mỗi ngày để nhận được tối đa tác dụng của trà hoa cúc đối với sức khỏe.
Ngoài ra, bạn có thể ăn lá cúc tươi để kích thích sự hấp thụ chất dinh dưỡng nhờ vào vị đắng của nó. Lá, hoa, nụ và cánh hoa đều có vị khá ngon và có thể dùng để ăn kèm với nhiều món khác.
Lá của chúng có thể dùng làm món xà lách trộn và ăn kèm với các loại thực phẩm khác như lá bồ công anh và lá cây me đất.
Bạn cũng có thể chế biến hoa cúc với rau củ và thịt. Ở nhiều nơi, cụm hoa được dùng làm giấm hoặc chế biến nước sốt. Không những vậy, nhiều đầu bếp còn dùng hoa cúc để trang trí các món ăn như bánh mì hoa cúc,…
Trà Hoa cúc là loại thảo mộc an toàn cho sức khỏe, tuy nhiên, những người mắc bệnh dị ứng hoa họ cúc nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
